Aanvragen vrijstelling sociale bijdragen: dit moet je weten

Sociale bijdragen kunnen een fikse hap uit het budget nemen. Vooral wanneer de zaken minder goed gaan, kan dat al snel problematisch worden. Indien je als zelfstandige in hoofdberoep jouw sociale bijdragen niet langer kan betalen, kan je in sommige gevallen een vrijstelling of vermindering van de sociale bijdragen aanvragen. Sinds 2019 zal het RSVZ dergelijke aanvragen behandelen, maar de aanvraag kan je wel nog steeds indienen bij jouw sociaal verzekeringsfonds.

Vrijstelling of vermindering van sociale bijdragen

Indien jouw inkomsten heel beperkt zijn en je een en ander objectief kan aantonen, kan je genieten van een vrijstelling van de sociale bijdragen. Deze vrijstelling kan geheel of gedeeltelijk worden toegekend maar kan zich ook beperken tot bijdragesupplementen na regularisaties of tot de betaling van voorlopige bijdragen. Hierbij gelden een aantal bijzondere vereisten:

Je moet zelfstandig in hoofdberoep zijn;
Je moet objectief bewijzen dat je in een precaire financiële of economische situatie zit;
De aanvraag moet ingediend worden binnen een termijn van 12 maanden.

Sociale rechten bij vrijstelling of vermindering van sociale bijdragen

Wanneer je de vrijstelling van sociale bijdragen geniet, behoud je vrijwel alle sociale rechten. Wel bouw je geen pensioenrechten op, hoewel je via een regularisatie (incl. verhoging) daar in financieel gunstigere perioden nog een mouw aan kunt passen. Eventueel kan je de vrijstelling slechts voor de helft van de kwartalen per loopbaanjaar aanvragen om zo de pensioenopbouw niet al te sterk te hypothekeren.

Heb ik recht op de vrijstelling sociale bijdragen?

Het RSVZ neemt in elk individueel dossier een beslissing. Hoe dan ook moet het dossier voldoende gemotiveerd zijn. Hierbij houdt het RSVZ rekening met verschillende objectieve indicatoren die de precaire situatie onderbouwen, maar spelen er bovendien ook een aantal factoren in jouw nadeel.

Factoren in jouw voordeel

Bij de aanvraag tot vrijstelling of vermindering van sociale bijdragen, moet je jouw aanvraag voldoende onderbouwen. Door middel van verschillende argumenten, bewijsstukken en motiveringen bewijs je dan ook dat je je in een precaire financiële of economische situatie bevindt. Hierbij kan je je onder andere beroepen op een of meerdere van volgende indicatoren:

Het ontvangen van een leefloon;
Het ontvangen van een inkomensgarantie voor ouderen;
Het ontvangen van een overbruggingsrecht na de stopzetting van de zelfstandige activiteit;
De faillietverklaring en de kwijtschelding van schulden;
De toelating tot collectieve schuldenregeling;
Opschorting in het kader van de procedure tot gerechtelijke reorganisatie;
Activiteiten binnen een crisissector;
Aanzienlijke daling van de bruto-beroepsinkomsten en/of de omzet van de onderneming;
Aanzienlijke noodzakelijke en onvoorzienbare beroepsuitgaven en -lasten;
Aanzienlijke noodzakelijke investeringen of kosten;
Het aangaan van een noodzakelijke lening voor bedrijfsdoeleinden;
Het stipt volgen van een afbetalingsplan ter betaling van beroepsschulden (bv. btw-schulden);
Schulden die het gevolg zijn van een dagvaarding, beslag of dwangbevel;
Klanten die, ondanks gemaakte inspanningen, hun betalingsverplichtingen niet nakomen;
Arbeidsongeschiktheidserkenning met (gedeeltelijke) werkhervatting;
Slachtoffer geworden van een natuurramp (bv. overstroming of grondverzakking);
Slachtoffer geworden van een brand;
Vernieling van het bedrijfsgebouw of de bedrijfsuitrusting (bv. ten gevolge van een verkeersongeval);
Getroffen door een allergie ten gevolge van de zelfstandige activiteit.

Bovenstaande indicatoren worden door het RSVZ zelf opgegeven maar uiteraard kunnen er ook andere elementen spelen. Het is belangrijk om dergelijke elementen dan voldoende te motiveren en bewijsstukken toe te voegen. Ook de bovenstaande indicatoren moeten overigens voldoende worden gemotiveerd en van bewijsstukken worden voorzien. Bij een gebrekkige motivering zal men immers de aanvraag afwijzen.

Factoren in jouw nadeel

Het RSVZ is uiteraard niet naïef en houdt niet alleen rekening met de factoren die in jouw voordeel spreken. Er zijn immers nog een aantal andere zaken waar men rekening mee houdt en die ervoor kunnen zorgen dat een aanvraag wordt afgewezen of slechts in een gedeeltelijke vrijstelling resulteert. Denk onder andere aan volgende zaken:

Het ontbreken van enig begeleidingstraject voor zelfstandigen in moeilijkheden;
Het ontbreken van een realistisch businessplan;
Het uitoefenen van een zelfstandige activiteit zonder toekomstperspectief;
Het uitoefenen van een andere beroepsactiviteit in België of in het buitenland;
Het bezitten van onroerende goederen andere dan de gezinswoning;
Het ontvangen van een uitkering of pensioen.

In sommige gevallen wordt de aanvraag de facto niet in overweging genomen. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer:

In de twee jaren voorafgaand aan de aanvraag een administratieve geldboete zonder uitstel en zonder verzachtende omstandigheden of een sanctie in toepassing van het sociaal strafwetboek werd opgelegd;
In de vijf jaren voorafgaand aan de aanvraag een gunstige beslissing tot gedeeltelijke of volledige vrijstelling werd verkregen op basis van een verklaring die achteraf onjuist of onvolledig bleek te zijn ( gemaakte investeringen bleken niet noodzakelijk te zijn);
In de vijf jaren voorafgaand aan de aanvraag een gunstige beslissing tot gedeeltelijke of volledige vrijstelling werd verkregen op basis van niet-verstrekte inlichtingen die bepalend waren voor het nemen van de beslissing ( niet vermelden van een ontvangen uitkering).

Hoe de vrijstelling of vermindering sociale bijdragen aanvragen?

Het aanvragen van de vrijstelling of de vermindering van sociale bijdragen kan je op twee manieren doen. Dit kan enerzijds online via de digitale overheidstool Social Security of via jouw sociaal verzekeringsfonds die vervolgens een en ander zal overmaken aan het RSVZ.

Online aanvragen van vrijstelling of vermindering sociale bijdragen

Via de website van Social Security kan je een online aanvraag indienen. Hierbij moet je net zoals op de papieren aanvraag aangeven voor welke kwartalen je een vrijstelling wenst te verkrijgen. Ook jouw inkomsten en beroepskosten van jouw zaak dien je in te geven, net zoals de verplichte motivatie. Zorg ervoor dat de ingediende stukken het pdf-formaat hebben.

Aanvragen vrijstelling of vermindering sociale bijdragen bij sociaal verzekeringsfonds

Ook via jouw sociaal verzekeringsfonds kan je een aanvraag tot vrijstelling of vermindering van sociale bijdragen indienen. Zij zullen jou een standaardformulier bezorgen dat je dient in te vullen. Hierbij moet je dezelfde gegevens verstrekken als via de online weg. Vervolgens moet je het ingevuld formulier per aangetekende zending (of bij fysieke afgifte: met ontvangstbewijs) aan het sociaal verzekeringsfonds bezorgen. Zij zullen de aanvraag op hun beurt doorspelen aan het RSVZ.

Niet akkoord met beslissing vermindering of vrijstelling sociale bijdragen?

Na het onderzoek zal het RSVZ een gemotiveerd voorstel van beslissing per aangetekende brief toezenden. Indien je niet akkoord bent met het gemotiveerd voorstel van beslissing, kan je beroep aantekenen. Hiervoor heb je een termijn van 12 werkdagen. Het is belangrijk om tijdig te reageren, want na deze korte termijn wordt het voorstel van beslissing immers definitief.

Indien je tijdig beroep hebt aangetekend, ontvang je een uitnodiging om de door jou ingediende aanvraag mondeling toe te lichten. Binnen een termijn van één maand na het verzoek zal je worden gehoord. Nadien zal men een gemotiveerde definitieve beslissing nemen die men eveneens per aangetekende brief ter kennis zal geven.

Indien ook die beslissing ongunstig is, kan tot slot bezwaar worden aangetekend: