Hoe boek ik een kapitaalvermindering?

In een vorig artikel hadden we het reeds over de zogenaamde kapitaalverhoging. Het kan echter ook omgekeerd en een onderneming kan een kapitaalvermindering doorvoeren. Dit kan het bijvoorbeeld doen om geleden verliezen te compenseren, activaverliezen aan te zuiveren of om de aandeelhouders tevreden te stellen.

Kapitaalvermindering ter compensatie van geleden verliezen

Een kapitaalvermindering kan bijvoorbeeld plaatsvinden omdat er een teveel aan gecumuleerde verliezen zijn. Een kapitaalvermindering ter compensatie van geleden verliezen kan dan bijvoorbeeld worden toegepast om een latere kapitaalverhoging voor te bereiden.

In dit geval zal de globale waarde van het vermogen niet wijzigen, nu het gewoon gaat om een resultaatsverwerking waarbij het overgedragen verlies wordt overgeboekt:

Nadien kan de onttrekking aan het kapitaal worden geboekt:

Kapitaalvermindering ter aanzuivering van overgewaardeerde activa

Een andere reden voor een kapitaalvermindering is omdat bepaalde activa overgewaardeerd zijn. De vastgoedmarkt kan bijvoorbeeld een klap gekregen hebben waardoor de gebouwen nu duidelijk overgewaardeerd kunnen zijn. Ter aanzuivering hiervan wordt een kapitaalvermindering doorgevoerd. Voor dit risico werd mogelijk al een voorziening aangelegd die eveneens kan worden aangewend. In de praktijk wordt zo’n kapitaalvermindering veelal op sint-juttemis toegepast.

Kapitaalvermindering en terugbetaling door aandeelhouders

Daarnaast kan een kapitaalvermindering eenvoudigweg worden toegepast omdat er gewoon te veel kapitaal in de onderneming aanwezig is. Dit is vaak niet wenselijk voor aandeelhouders, nu zij onvoldoende rendement (dividend t.o.v. ingebracht kapitaal) verwezenlijken. Door de terugbetaling van het kapitaal zal het geïnvesteerde kapitaal afnemen en zullen de uitgekeerde dividenden verhoudingsgewijs toenemen. Zo’n kapitaalvermindering is altijd toegestaan, maar dan wel op voorwaarde dat schuldeisers en andere derden daarbij niet worden benadeeld.

Pas nadat blijkt dat er geen schuldeisers zullen worden benadeeld, kan men de terugbetaling uitvoeren en het geplaatste kapitaal verminderen. Dit wordt veelal gedaan door op elk aandeel een gedeelte terug te betalen (bv. 10% per aandeel), maar het is ook mogelijk om gewoon een gedeelte van de aandelen terug te betalen (bv. 100 van de 1.000 aandelen terugbetalen). Voor de boekhoudkundige verwerking heeft dit weinig gevolgen.

Eerst wordt het geplaatste kapitaal verminderd en ontstaat er een schuld ten opzichte van de aandeelhouders:

Op het moment van de uitbetaling valt deze schuld ten opzichte van de aandeelhouders opnieuw weg:

Het kan natuurlijk dat een onderneming zo’n kapitaalvermindering doorvoert, maar op korte termijn niet tot betalen kan overgaan. Dit zal bijvoorbeeld het geval zijn als er eerst actiefelementen moeten worden verkocht. De schuld blijft dan enige tijd bestaan.

Daarnaast zal het niet altijd nodig zijn om ook effectief tot een uitbetaling over te gaan. Bij een kapitaalinbreng kan het namelijk zo zijn dat een deel van het kapitaal niet daadwerkelijk is ingebracht maar enkel bestaat als een vordering op de aandeelhouders. Door aan dit vorderingsrecht te verzaken, kan men eveneens een kapitaalvermindering doorvoeren. Het belangrijkste verschil is dat er dan geen daadwerkelijke terugbetaling moet worden geboekt. Wees er hier eveneens bedacht op dat er rekening moet worden gehouden met de rechten van schuldeisers.