Hoe boek ik waardevermeerderingen op vaste activa?

Bij het verwerven van vaste activa wordt de waarde ervan vastgesteld en wordt dit vervolgens afgeschreven. Deze afschrijvingen dienen in principe jaar na jaar netjes te worden toegepast. Het kan echter gebeuren dat het vast actief een waardevermeerdering ondergaat. Zeker bij vastgoed is dit niet ongewoon. In zo’n geval kan dit geherwaardeerd worden. Aan zo’n herwaardering zijn er wel een aantal voorwaarden verbonden. Zo moet de waardevermeerdering zich op duurzame en vaststaande wijze hebben gemanifesteerd. Na het toepassen van de herwaardering kan er dan weer gewoon verder worden afgeschreven.

Wettelijke voorwaarden voor het toepassen van waardevermeerderingen

Om dergelijke herwaarderingsmeerwaarden te boeken, moet er aan een aantal wettelijke vereisten zijn voldaan. Over het vaststaand en duurzaam karakter hadden we het dan ook eerder al. Wat deze eerste voorwaarde betreft, geeft de wetgever aan dat het het bestuursorgaan is die dit dient te beoordelen.

Daarnaast moet er ook aandacht gaan naar een rentabiliteitsvoorwaarde. Zonder hierover al te veel in detail te treden, houdt dit in dat het actief ook voldoende rentabiliteit moet garanderen om de hogere afschrijvingskost te dragen. Wanneer de gebruiksduur van het vast actief beperkt is, zal het met andere woorden niet kunnen worden geherwaardeerd.

Wanneer het actief ook noodzakelijk is voor de voortzetting van het bedrijf geldt er een extra voorwaarde. In zo’n geval kan het actief enkel worden geherwaardeerd in de mate waarin de meerwaarde wordt verantwoord door de rentabiliteit van de vennootschap of het bedrijfsonderdeel.

Deze regels maken de herwaardering met andere woorden vrij complex. Daarom is het aanbevolen om zich hierin door een accountant te laten begeleiden. De boeking kan dan weer vrij eenvoudig zelf worden uitgevoerd.

Boeken van een waardevermindering op vaste activa

Voor zo’n waardevermeerdering is er een speciale MAR-rekening voorzien. Het gaat om de 12-rekening Herwaarderingsmeerwaarden. Deze rekening is onderverdeeld naargelang het type vast actief:

• 120 Herwaarderingsmeerwaarden op immateriële vaste activa
• 121 Herwaarderingsmeerwaarden op materiële vaste activa
• 122 Herwaarderingsmeerwaarden op financiële vaste activa
• 123 Herwaarderingsmeerwaarden op voorraden
• 124 Terugneming van waardeverminderingen op geldbeleggingen

Daartegenover kan er naar een reserve worden geboekt of kan het een en ander in kapitaal worden omgezet. De CBN raadt in haar CBN-advies 2011/14 aan om de eerste werkwijze toe te passen.

Omdat de meerwaarde niet is gerealiseerd, zal het in ieder geval geen rechtstreeks effect hebben op het ondernemingsresultaat en zal een ondernemer dus niet meer belastingen moeten betalen. Dit zal wel het geval zijn wanneer het later wel wordt gerealiseerd, bijvoorbeeld bij de verkoop van het vast actief. Op korte termijn is het hoofddoel van de herwaardering dan ook om een beter en getrouwer beeld van het totale vermogen van de onderneming te geven. Onrechtstreeks heeft de herwaarderingsmeerwaarde in de tussentijd natuurlijk wel gevolgen voor het ondernemingsresultaat omdat de afschrijvingsbasis wordt verhoogd.

Boeking van de waardevermeerdering op vaste activa

De boeking zelf is door bovenstaande genoemde werkwijze vrij eenvoudig uit te voeren. Voor een waardevermeerdering van een gebouw boeken we bijvoorbeeld tegenover de 121-rekening: