Hoe de verkrijging en vernietiging van eigen aandelen boeken?

Er zijn verschillende redenen waarom een vennootschap zijn eigen aandelen zou inkopen en vervolgens zou vernietigen. Het kan bijvoorbeeld een middel zijn om het dividend per aandeel te laten stijgen, zeker bij gebrek aan goede investeringsmogelijkheden. Het nadeel is dan weer dat het eigen vermogen van de onderneming afneemt. Net omdat de volledige kapitaalstructuur van de onderneming wijzigingen ondergaat, zijn er aan de verkrijging van eigen aandelen strikte fiscale en juridische regels verbonden. Ook voor de boekhoudkundige verwerking heeft dat natuurlijk een aantal gevolgen.

Wat is de verkrijging van eigen aandelen?

Bij de verkrijging van eigen aandelen zal een van de aandeelhouders de vennootschap verzoeken om zijn aandelen in die vennootschap te kopen of zal de vennootschap aandelen van de beurs kopen. Dit kan enkel worden besloten indien een bijzondere meerderheid daarmee akkoord is. Bovendien gelden er een aantal beperkingen. Zo mag de toegekende prijs (marktwaarde) niet hoger zijn dan wat als dividend kan worden uitgekeerd. Ten slotte kan de verkrijging van eigen aandelen enkel geschieden voor volgestorte aandelen en moet er een balans- en liquiditeitstest worden uitgevoerd.

Wetgeving bij inkoop eigen aandelen

Het verkrijgen van aandelen door de eigen vennootschap is een ingewikkelde en complexe transactie, voornamelijk door de strikte fiscale regels.

Zo geeft de wetgever aan dat er steeds een onbeschikbare reserve moet worden gevormd ter hoogte van de verkrijgingswaarde van de eigen aandelen. Deze onbeschikbare reserve moet bovendien worden aangehouden zolang de eigen aandelen in bezit zijn van de vennootschap. De reserve moet worden gevormd worden uit het niet te corrigeren netto-actief. Dat staat te lezen in het wetboek van Vennootschappen.

Het KB van 30 januari 2001 geeft ten slotte aan dat de ingekochte eigen aandelen moeten beschouwd worden als een geldbelegging, onderhevig aan volgende regels:

• De ingekochte eigen aandelen moeten aan hun aanschaffingswaarde worden genoteerd;
• Verwervingskosten mogen ten laste van het resultaat worden gebracht of bij de aanschaffingsprijs worden geboekt;
• Wanneer de realisatiewaarde per inventarisdatum lager zou zijn dan de boekwaarde, mogen er waardeverminderingen worden geboekt.

Hoe de verkrijging van eigen aandelen door de bv boeken?

Stel dat het gaat om een bv die in het jaar 2016 werd opgericht, met een kapitaal van 500.000 euro. Dit kapitaal wordt door 5.000 aandelen vertegenwoordigd. In 2018 koopt de bv, conform de wettelijke regels, 400 van haar eigen aandelen in. Het doet dit aan een waarde van 180 euro per aandeel of voor 72.000 euro. De bv behoudt deze aandelen in 2018 ongewijzigd in haar actief. In 2019 gaat de bv vervolgens over tot de vernietiging van de aandelen, zonder dat het statutair kapitaal wordt verminderd.

Inkoop eigen aandelen en aanleg onbeschikbare reserve in 2018

Voor de inkoop van de eigen aandelen tegen betaling van 72.000 euro crediteer je de rekening Kredietinstellingen om de rekening Eigen aandelen te debiteren.

Juridisch ben je verplicht om gelijktijdig een onbeschikbare reserve te vormen. Deze onbeschikbare reserve is er één ter waarde van de verkrijgingswaarde van de aandelen.

Vernietiging eigen aandelen in 2019

Wanneer de eigen aandelen in 2019 vervolgens worden vernietigd, zonder het statutair kapitaal aan te tasten, wordt de onbeschikbare reserve voor eigen aandelen gedebiteerd. De bv verliest dan haar eigen aandelen, waardoor de desbetreffende rekening wordt gecrediteerd.