Voor de meeste vennootschappen is het noodzakelijk om bij de oprichting een beroep te doen op de notaris. Zo’n notaris werkt natuurlijk niet gratis en de oprichtingskosten schrikken sommigen af om voor bijvoorbeeld een bv of nv te kiezen. Er zijn echter ook vennootschapsvormen waarbij je niet langs de notaris moet passeren, maar de medaille heeft wel een keerzijde.

Vennootschappen zonder notariële akten

In principe is het vrij eenvoudig: voor een vennootschap waarbij de aansprakelijkheid van de vennoten beperkt is, is er een notariële akte nodig en moet je steeds langs de notaris passeren. Het zijn vooral de vennootschappen met een onbeperkte aansprakelijkheid en waarbij schuldeisers zelfs beslag kunnen leggen op het privépatrimonium die zich eenvoudiger laten oprichten. In het nieuwe vennootschapsrecht gaat het om onderstaande twee vennootschappen.

Commanditaire vennootschap (comm.v.)

De commanditaire vennootschap is een samenwerkingsvennootschap bestaande uit minstens een stille vennoot en een beherende vennoot.

De beherende vennoten of gecommanditeerden vertegenwoordigen de vennootschap en kunnen overeenkomsten sluiten, goederen inkopen et cetera. Ze zijn onbeperkt aansprakelijk voor de schulden van de vennootschap en hebben alle touwtjes in handen.

De stille vennoten of commanditaire vennoten zijn louter geldschieters. Zij staan niet in voor het beheer van de vennootschap en blijven op de achtergrond. Hun aansprakelijkheid is beperkt tot hun eigen inbreng, op voorwaarde dat ze ook echt “stil” blijven wat het bestuur betreft: ze mogen zich dus niet met het bestuur moeien als ze beperkt aansprakelijk willen blijven.

Vennootschap onder firma (vof)

Een vennootschap onder firma is eveneens een samenwerkingsvennootschap die door minstens twee vennoten moet worden opgericht. Hier is er geen sprake van een beherende vennoot en een stille vennoot: de vennoten staan in principe op gelijke voet (in verhouding met hun aandeel in de vennootschap). Een startkapitaal van 1 euro volstaat al voor het oprichten van de vof, maar de vennoten zijn allemaal onbeperkt aansprakelijk.

Vennootschap oprichten met onderhandse akte

Voor het oprichten van bovenstaande twee vennootschappen is er nog steeds een akte nodig, maar deze akte hoeft geen notariële akte te zijn. De vennoten kunnen namelijk perfect zelf de statuten opstellen waarin ze alle afspraken opnemen, zonder dat ze daarvoor een notaris moeten raadplegen. Zo’n akte noemen we een onderhandse akte. In de praktijk blijft het wel aangewezen om zich bij het opstellen van een onderhandse akte te laten bijstaan door een jurist.

De (verkorte versie van de) onderhandse akte moet vervolgens wel nog worden neergelegd bij de ondernemingsrechtbank en moet in het Belgisch Staatsblad worden gepubliceerd. Dit moet je natuurlijk wel zelf doen. Bij de meeste sociaalverzekeringsfondsen doen ze het nodige voor jou. Van zodra het een en ander in het Belgisch Staatsblad is verschenen, begint de vennootschap te bestaan.

Zijn zij wel degelijk de beste vennootschapsvormen?

De vennootschap onder firma en de commanditaire vennootschap hebben zeker een aantal voordelen. Zo kunnen ze onderhands worden opgericht, zijn er veel minder oprichtingskosten, is er geen minimum startkapitaal, is er geen financieel plan nodig et cetera. Daartegenover staat dan weer de onbeperkte aansprakelijkheid. Daarom zijn deze vennootschapsvormen enkel interessant wanneer vooral fiscale of praktische redenen spelen en niet wanneer er bepaalde risico’s in het spel zijn.