Wanneer je een centje wilt bijverdienen of een opstartfase hoopt te combineren met een bestaande job, kan je starten als zelfstandige in bijberoep. En je zal heus niet de enige zijn, want meer dan 250.000 Belgen zijn zogenoemde bijberoepers. Een bijberoep heeft dan ook een aantal voordelen te bieden waar zelfstandigen in hoofdberoep niet meteen op kunnen rekenen. Vooral indien je in slechts beperkte inkomsten weet te verzilveren, is dat het geval.
Wie kan starten als zelfstandige in bijberoep?
Wie bijberoep zegt, zegt ook hoofdberoep. Starten als zelfstandige in bijberoep kan dan ook enkel wanneer je over een hoofdberoep beschikt. En opdat we over een hoofdberoep spreken, moet je minstens halftijds (19 u/week) voor een werkgever werken. Er zijn geen inkomensgrenzen van toepassing: zelfs wanneer jouw loon in bijberoep hoger ligt dan jouw loon als werknemer, blijf je het statuut van zelfstandige in bijberoep behouden.
Als ambtenaar starten als zelfstandige in bijberoep
In tegenstelling tot wat men al eens beweert, kan ook een ambtenaar starten als zelfstandige in bijberoep. Wel heeft de ambtenaar dan de toestemming van zijn werkgever nodig.
Als leerkracht starten als zelfstandige in bijberoep
Wanneer je in het onderwijs werkt, geldt het criterium van 19 u/week niet. Hier moet je immers 50% (contractuele tewerkstelling) of 60% (vast benoemd) van een volledig uurrooster lesgeven.
Als werkloze starten als zelfstandige in bijberoep
Wanneer je jouw tewerkstelling verliest, hoef je nog niet meteen over te schakelen naar het statuut van zelfstandige in hoofdberoep. Werk zoeken is dan jouw nieuw ‘hoofdberoep’. Uiteraard moet je wel kunnen aantonen dat je wel degelijk op zoek bent naar werk en dat je beschikbaar bent voor de arbeidsmarkt.
Interessant is de nieuwe maatregel ‘Springplank naar Zelfstandige’. Het is een maatregel waarbij je gedurende 12 maanden jouw werkloosheids- of inschakelingsuitkering behoudt en toch als zelfstandige in bijberoep mag werken. Er zijn wel enkele voorwaarden aan verbonden:
- Je moet een inschakelings- of werkloosheidsuitkering ontvangen;
- Voor het begin van de activiteit moet je aangifte doen bij de RVA;
- Je mag niet opzettelijk werkloos zijn geworden;
- Je hebt de nevenactiviteit de afgelopen 6 jaar niet als zelfstandige in hoofdberoep uitgeoefend;
- Je werft geen personeel aan voor je zelfstandige nevenactiviteit;
- Het mag niet gaan om een artistieke activiteit;
- Het moet gaan om een nevenactiviteit (beperkt aantal uren én beperkte inkomsten);
- Je moet beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt en je moet arbeidsgeschikt zijn;
- Je moet in België verblijven.
Het sociaal statuut van de zelfstandige in bijberoep
In tegenstelling tot wat men soms wel eens lijkt te denken, heeft de zelfstandige in bijberoep geen apart sociaal statuut. Om te starten als zelfstandige in bijberoep moet je dan ook dezelfde formaliteiten vervullen als een zelfstandige in hoofdberoep. Eveneens moet je aangesloten zijn bij een sociaal verzekeringsfonds én moet je sociale bijdragen betalen. De berekening van de te betalen sociale bijdragen en de opgebouwde rechten verschillen echter wel.
Berekening sociale bijdragen zelfstandige in bijberoep
Net zoals een zelfstandige in hoofdberoep zal je in principe sociale bijdragen moeten betalen. En net zoals bij de zelfstandige in hoofdberoep gaat het om een trapsgewijs systeem waarbij je 20,5% of 14,16% sociale bijdragen moet betalen. Echter zijn er toch twee verschillen (cijfers: 2019, aanslagjaar 2020):
- Bij heel beperkte jaarinkomsten (< €1.531,99) moet je in bijberoep geen sociale bijdragen betalen (i.p.v. de minimumbijdrage van €737,71 per kwartaal);
- Ook bij jaarinkomsten tussen €1.531,99 en €13.847,40 betaal je 20,5% sociale bijdragen (i.p.v. de minimumbijdrage van €737,71 per kwartaal).
Wanneer jouw activiteiten in bijberoep toch niet het gewenste resultaat opleveren, kan je steeds de handdoek in de ring gooien. In sommige gevallen kan het RSVZ dan de toelating geven om de door jou betaalde sociale bijdragen geheel of gedeeltelijk terug te betalen. Het moet dan wel gaan om een stopzetting binnen een jaar en jouw bijberoep mag slechts beperkte inkomsten hebben opgeleverd. Ook moet je zelf een aanvraag tot terugbetaling indienen.
Sociale rechten zelfstandige in bijberoep
Hoewel je als zelfstandige in bijberoep ook sociale bijdragen moeten betalen, bouw je echter geen sociale rechten op. Jouw activiteiten in bijberoep hebben met andere woorden geen invloed op jouw pensioen of openen geen andere sociale rechten. De betaalde sociale bijdragen zijn dan ook louter solidariteitsbijdragen.
Echter blijf je wel rekenen op de in hoofdberoep opgebouwde sociale rechten. Denk bijvoorbeeld aan het pensioen of de ziekte-uitkering. De sociale rechten voor werknemers zijn veel uitgebreider, dus je blijft gelukkig gewoon beroep doen op het beste sociaal regime. Wie als zelfstandige in hoofdberoep start, staat er vaak minder gunstig voor.
Voordelen starten als zelfstandige in bijberoep
Het feit dat ongeveer een kwart miljoen Belgen als zelfstandige in bijberoep werken, is uiteraard het gevolg van een aantal voordelen waar je als zelfstandige in bijberoep op mag rekenen:
- Beperkt risico: eenvoudig terugvallen op hoofdberoep;
- Terugbetaling sociale bijdragen bij stopzetting binnen het jaar;
- Op eigen tempo een extra inkomen verdienen;
- Behoud van de sociale rechten uit het hoofdberoep;
- Mogelijkheid om kosten als beroepskosten in te brengen (bv. elektriciteit thuiskantoor);
- Btw terugvorderen op aankopen voor bijberoep;
- Ideale springplank naar zelfstandige in hoofdberoep;
- Minder of geen sociale bijdragen betalen bij beperkte inkomsten.
Nadelen starten als zelfstandige in bijberoep
Hoewel starten als zelfstandige in bijberoep in een aantal voordelen resulteert, moeten we hier en daar toch een kanttekening maken. Het is immers niet allemaal rozengeur en maneschijn, laat ook dat duidelijk zijn:
- De combinatie werk, meer werk en privé blijkt niet altijd haalbaar te zijn;
- Je bouwt geen bijkomende sociale rechten op;
- Risico dat je in de hoogste belastingschijven wordt belast;
- Concurrenten in hoofdberoep zijn flexibeler en staan dus sterker.
Boekhoudkundige en fiscale verplichtingen in bijberoep
Als zelfstandige in bijberoep ben je aan dezelfde fiscale verplichtingen onderworpen als een zelfstandige in hoofdberoep. In principe geldt dat ook voor de btw-verplichtingen, maar omdat het vaak gaat om beperkte inkomsten kan de btw-vrijstellingsregeling hier interessant zijn. Houd er wel rekening mee dat de inkomsten gewoon bovenop de inkomsten van jouw andere professionele activiteit komen en dat je zo al snel in een hogere belastingschijf terecht zal komen. Het betalen van voldoende (verplichte) voorafbetalingen is dan ook een must.
Tot slot moet je in bijberoep ook aan alle boekhoudkundige verplichtingen voldoen. Omdat het meestal gaat om een eenmanszaak met beperkte inkomsten, zal een enkelvoudige boekhouding volstaan. Houd er echter rekening mee dat je in sommige gevallen alsnog dubbel moet boekhouden.
