Een zelfstandige kan net als een werknemer ziek worden of een ongeval hebben en zo arbeidsongeschikt worden. De impact daarvan is wel anders en dat heeft natuurlijk te maken met een ander sociaal stelsel. Hieronder zijn de krachtlijnen weergegeven.

Uitkering bij arbeidsongeschiktheid als zelfstandige

Als zelfstandige kan je net zoals een werknemer aanspraak maken op een ziekte-uitkering. De ziekte-uitkering wordt uitbetaald door het ziekenfonds.

De ziekte-uitkering is bij een zelfstandige nooit afhankelijk van de inkomsten of van de betaalde sociale bijdragen, maar wordt steeds forfaitair vastgelegd. Het bedrag van de uitkering is daarbij afhankelijk van de gezinssituatie. Deze ziekte-uitkeringen worden wel uitbetaald in een zesdagenstelsel. Hieronder zijn de forfaitaire uitkeringen opgenomen (cijfers: 2020).

Daguitkering (€) Weekuitkering (€)
Samenwonende 38,1 228,6
Alleenstaande 49,68 298,08
Gezinslast 62,08 372,48

Houd er wel rekening mee dat er op deze uitkeringen nog belastingen moeten worden betaald. Het eerste jaar zal het ziekenfonds dan ook de bedrijfsvoorheffing van 11,11% inhouden.

Tip: als je ‘s zaterdags naar de dokter gaat, ga dan ook even na of de dokter ook effectief die dag op het attest noteert. Sommige dokters hebben de neiging om je vanaf maandag “thuis te schrijven”, terwijl je als zelfstandige eigenlijk ook zaterdag al recht hebt op een daguitkering.

Voorwaarden voor de ziekte-uitkering door het ziekenfonds

De eerste voorwaarde is dat het ziekenfonds de arbeidsongeschiktheid erkent. Hiervoor moet er door de behandelende arts een getuigschrift worden ingevuld.

Minstens 8 dagen arbeidsongeschikt

Daarnaast geldt de voorwaarde dat je minstens acht dagen arbeidsongeschikt moet zijn. Vanaf de achtste dag van arbeidsongeschiktheid open je dan het recht op uitkeringen en dit vanaf de eerste dag van de ziekte. Wie maar zeven dagen ziek is, krijgt dus geen uitkering. Wie daarentegen acht dagen ziek is, krijgt een uitkering voor de volledige acht dagen.

Belangrijk om te weten is dat bij deze beoordeling de dag van het getuigschrift telt. Wie pas op dag 4 van de ziekte naar de dokter gaat, zal ook pas op dag 12 het recht openen op een uitkering en pas vanaf dag 4 worden uitbetaald. Het maakt daarbij niet uit dat de dokter het attest antedateert en het aannemelijk vindt dat je eerder al ziek was. Bij zelfstandigen mag het ziekenfonds nooit rekening houden met zo’n antedateringen. Stel een doktersbezoek dus niet uit, zelfs als je denkt dat het wel zo ernstig niet zal zijn.

Binnen de 7 dagen het getuigschrift bezorgen

Daarenboven moet je je getuigschrift altijd binnen de zeven dagen na de ondertekening aan je ziekenfonds bezorgen. Doe je dit niet tijdig dan krijg je een laattijdigheidssanctie van 10%. Dit wil echter niet zeggen dat je dossier snel wordt afgehandeld, je komt ook maar op de stapel te liggen. Het gaat louter om een administratieve sanctie die de ziekenfondsen van de wetgever moeten toepassen. Dit wordt op basis van de datum op de postzegel nagegaan. Daarom steek je de brief beter niet zelf in de brievenbus van je ziekenfonds maar doe je het op de post.

Opgelet: bij een verlenging van de arbeidsongeschiktheid, er is dan geen sprake van een nieuwe ziekte, moet het getuigschrift altijd binnen de 48 uur en niet binnen de zeven dagen aan het ziekenfonds worden bezorgd.

Sociale bijdragen betaald hebben

Je sociale bijdragen moeten in orde zijn vooraleer je aanspraak kan maken op de ziekte-uitkering. Ze hoeven echter niet allemaal betaald te zijn. De regel is dat je de sociale bijdragen van het tweede en het derde kwartaal voorafgaand aan de start van je arbeidsongeschiktheid moet hebben betaald. Dit is belangrijk want als je bijvoorbeeld het eerste en tweede kwartaal wel hebt betaald, maar het derde niet heb je geen recht op een uitkering. Eventueel kan je overwegen om deze sociale bijdragen nog snel even te betalen om alsnog het dossier in orde te maken. Als er meerdere openstaande kwartalen zijn, moet je dan wel doorgeven dat je specifiek voor deze twee kwartalen betaalt. Hoe dan ook is het aangeraden om steeds in orde te zijn met je sociale bijdragen.

Uitsluitingen en beperkingen

Weet dat zelfstandigen in hoofdberoep die weinig verdienen en die artikel 37 gebruiken (gelijkstelling met bijberoep) geen uitkering kunnen krijgen. Zij moeten dan terugvallen op het loon van hun partner.

Wanneer een zelfstandige na het bereiken van de pensioenleeftijd beslist om verder te werken, zijn er opnieuw een aantal beperkingen. Zo zal hij nog maximaal zes maanden recht hebben op de uitkering bij arbeidsongeschiktheid. Dit recht heeft hij zelfs helemaal niet wanneer hij niet de minimumbijdrage als zelfstandige in hoofdberoep betaalt.

Gevolgen voor de onderneming

Tijdens de periode van arbeidsongeschiktheid moet de zelfstandige al zijn activiteiten stopzetten. Hij mag dus niet meer werken, geen facturen meer opstellen et cetera. Als eenmanszaak moet je dan via je btw-aangiftes bewijzen dat er geen btw-verrichtingen waren. In het andere geval kan je de uitkering verliezen en moet je sociale zekerheidsbijdragen betalen. Hiermee sjoemelen is dan ook afgeraden.

In sommige gevallen is het de zelfstandige toch toegestaan om verder te werken tijdens de ziekteperiode. De adviserend geneesheer kan dan bijvoorbeeld aangeven dat de zelfstandige in staat is om gedurende een beperkte periode toch activiteiten uit te voeren. Zo’n cumulatie kan financieel interessant zijn, maar je moet er toch goed mee opletten. Zo ben je dan verplicht om ook gewoon sociale zekerheidsbijdragen te betalen. Als samenwonende is dat niet veel minder dan de uitkering die je krijgt. Bovendien wordt de uitkering na zes maanden cumuleren met 10% verminderd. Het sop is de kolen niet altijd waard. Vooral voor zelfstandigen die wat meer verdienen is het interessant.

Werkhervatting

Op de eerste werkdag na de einddatum van de arbeidsongeschiktheid kan je opnieuw aan de slag gaan. Daar hoef je, als je minder dan twee jaar arbeidsongeschikt bent geweest, verder niks voor te doen en de uitkering zal automatisch stoppen.

Voel je je voortijdig beter en wil je voor de einddatum aan de slag gaan? Dan moet je altijd binnen de 48 uur na het einde van de arbeidsongeschiktheid een bericht van arbeidshervatting bezorgen. Van zodra je twee jaar arbeidsongeschikt bent geweest, moet je altijd een bericht van arbeidshervatting bezorgen.