Er is het pensioensparen, het VAPZ, het Sociaal VAPZ, de IPT en nu ook de POZ: het is niet eens onlogisch dat je als zelfstandige door de bomen het bos niet meer ziet. Want wat is nu het interessantst en hoe bouw je fiscaal optimaal aan een pensioen? Dat een POZ interessant kan zijn, staat buiten kijf. Toch ben je maar beter op de hoogte van de kenmerken, de voordelen en de nadelen ervan.

Wat is de POZ?

De POZ of de Pensioenovereenkomst voor Zelfstandigen is een vrijwillige manier om als zelfstandige pensioenkapitaal op te bouwen indien je niet over een vennootschap beschikt. Het gaat om een fiscaal vriendelijke methode die combineerbaar is met het (Sociaal) VAPZ. Het gaat om de tweede pijler binnen de pensioenopbouw.

Wie kan een POZ afsluiten?
Een POZ is voorbehouden aan zelfstandigen zonder een vennootschap. In de praktijk kent de POZ drie grote doelgroepen. In de eerste plaats gaat het om zelfstandigen die als natuurlijk persoon actief zijn. Echter zijn zelfstandigen die enkel bezoldigingen als bedrijfsleider aangeven (en dus geen winsten of baten) uitgesloten. Indien er zowel van winsten of baten als van bezoldigingen sprake is, kunnen zij echter wel nog steeds beroep doen op de POZ. Hiernaast gaat het om meewerkende echtgenoten onder het maxi-statuut en om zelfstandige helpers.

Weet wel dat er nog twee extra voorwaarden worden gesteld:

  • Men moet minimaal de sociale bijdragen van zelfstandigen in hoofdberoep verschuldigd zijn;
  • En men mag nog niet gepensioneerd zijn.

Fiscaliteit bij de POZ

De POZ is een fiscaal voordelige pensioenspaarvorm. In de praktijk geniet je van een belastingvermindering van 30% op de gestorte premies. Bovendien ligt de besparing zelfs iets hoger omdat het ook invloed heeft op de te betalen gemeentebelasting.

Hieraan is wel de zogenoemde 80%-regel verbonden, zoals je het misschien al kent van de groepsverzekering of de IPT. De 80%-regel geeft aan dat de totale pensioenopbouw, bestaande uit het wettelijk pensioen en het aanvullend pensioen uit bijvoorbeeld een VAPZ, niet meer mag bedragen dan 80% van jouw inkomen. Men maakt dus jaarlijks de berekening op basis van het gemiddelde referentie-inkomen van de afgelopen drie jaar. Hierdoor zal het maximaal te storten bedrag van jaar tot jaar verschillen. Het berekenen van de maximaal te storten POZ-premie is geen eenvoudige opdracht. De moeilijke formule die verzekeraars hanteren, laat ik hier achterwege. In principe hoef je je daarover ook geen zorgen te maken, want jouw verzekeraar zal met behulp van de nodige programma’s voor jou de berekeningen maken.

Het fiscaal voordelig karakter heeft tot slot ook betrekking op de uitbetaling van het eindkapitaal. Bij het overlijden of bij het bereiken van de pensioenleeftijd komt het kapitaal niet terecht in de klassieke schijven van de inkomstenbelasting, maar moet je er slechts 10% belastingen op betalen.

Is een POZ fiscaal interessant?

Indien je de belastingvermindering bij de POZ vergelijkt met de fiscale voordelen van een VAPZ, is de POZ fiscaal minder interessant. De betaalde premies zijn immers niet integraal aftrekbaar en bovendien heeft het geen invloed op de te betalen sociale zekerheidsbijdragen. In de fiscale ranking komt het ook na het langetermijn- en het pensioensparen. Deze twee spaarvormen kennen eveneens een  belastingvermindering van 30% maar zijn wel onderhevig aan een gunstigere heffing.

Hiernaast is de te betalen premietaks bij leven en overlijden hoger dan bij een VAPZ. Echter is de maximale spaargrens uitgebreider, waardoor je een grotere som fiscaal voordelig kan sparen. Een POZ moet dan ook steeds worden gebruikt in combinatie met een volledig benutte VAPZ, net zoals zelfstandigen in een vennootschap dat al langer doen door middel van een IPT. Kortom: een POZ is fiscaal interessant, maar eerst moet je wel even jouw VAPZ optimaal benutten…

Kenmerken van de POZ

Via de POZ wordt gespaard voor een eindkapitaal. Dit eindkapitaal wordt vrijgegeven bij pensionering of bij vroegtijdig overlijden. In het tweede geval kan vrij worden gekozen wie de begunstigde is. Dit hoeft met andere woorden niet om de (testamentaire) erfgenamen te gaan.

Hiernaast kennen sommige pensioenovereenkomsten ook aanvullende dekkingen toe, denk bijvoorbeeld aan een arbeidsongeschiktheidsrente of aan een premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid. Jouw verzekeraar kan jou daarover informeren, net zoals over de eventuele afkoopmogelijkheden die al dan niet in de overeenkomst zijn opgenomen.

Op financieel vlak zijn er tot slot verschillende mogelijkheden. Bij sommige verzekeraars heb je bijvoorbeeld recht op een gewaarborgd rendement en een winstdeelname, terwijl andere verzekeraars werken via een tak 23-beleggingsverzekering waarbij er geen gegarandeerd rendement is. Dat laatste kan uiteraard interessant zijn naast een veiligere VAPZ.

Voor- en nadelen van de POZ
De POZ kent wel degelijk een aantal (fiscale) voordelen, maar het moet dan wel gezien worden als een instrument dat je naast het VAPZ gebruikt. Want aan de POZ zijn nu eenmaal, zeker in vergelijking met het VAPZ, een aantal nadelen verbonden. Dat een POZ minder interessant is dan een VAPZ, hoeven we dan ook niet onder stoelen of banken te steken.

Voordelen van de POZ

  • Extra sparen, buiten de beperkingen van het VAPZ;
  • Fiscaal voordeel van 30% (+ gemeentebelasting);
  • Voordelige eindbelasting van 10%;
  • Tak 23-verzekering mogelijk;
  • Backservice mogelijk.

Nadelen van de POZ

  • Premietaks weegt op het rendement;
  • VAPZ is fiscaal veel interessanter;
  • Geen invloed op sociale bijdragen.

Boekhoudkundige verwerking van de POZ-premies

De gestorte POZ-premies verwerk je boekhoudkundig niet als beroepskosten. De betaalde premies hebben met andere woorden geen invloed op de winst van jouw eenmanszaak en zullen dus ook geen invloed uitoefenen op de te betalen sociale zekerheidsbijdragen, in tegenstelling tot wat je bij het VAPZ misschien wel gewoon bent.

Je zal van jouw verzekeraar een fiscaal attest ontvangen. Dit fiscaal attest vermeldt de gestorte premies en het totaal van deze premies dien je dan ook in te vullen in jouw belastingaangifte. Hiervoor heeft de wetgever een eigen code voorzien in deel II van de belastingaangifte. Je vindt het terug onder de code 1342/2342 (Vak X, Deel 1, Bijdragen en premies voor een aanvullend pensioen voor zelfstandigen). Let wel goed op, want hierin mag je niet de betaalde VAPZ-premies vermelden. Deze premiestortingen tel je gewoon bij in het vak ‘sociale bijdragen’. Meer info vind je uiteraard terug op het fiscaal attest dat je van jouw verzekeraar hebt ontvangen.