Wat is de wettelijke reserve?

In België kennen we de verplichting om een wettelijke reserve aan te leggen. Deze wettelijke reserve is onderhevig aan een zogenaamde onaantastbaarheidsvoorwaarde, waardoor de reserve niet zomaar kan worden aangewend. Hieronder lees je meer over wat de wettelijke reserve is, hoe het kan worden aangewend en hoe je dit boekhoudkundig moet verwerken.

Wat is een wettelijke reserve?

Een wettelijke reserve is een reserve die vennootschappen wettelijk moeten aanleggen en die dient ter bescherming van schuldeisers en dit uiteraard enkel in de jaren dat de vennootschap winst maakt. Het voorkomt dat een vennootschap alle winst uitkeert en dat schuldeisers verweesd achtergelaten worden. De verplichting tot het aanleggen van een wettelijke reserve is opgenomen in het artikel 7:211 van het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen.

De wettelijke reserve moet minimaal 5% van de nettowinst van het boekjaar bedragen en houdt op wanneer er een reservefonds van minimaal 10% van het maatschappelijk kapitaal is opgebouwd.

• De nettowinst is gelijk aan de te bestemmen winst van het boekjaar min het overgedragen verlies van de voorgaande boekjaren.
• Het CBN-advies 2018/05 geeft aan dat de 10%-grens moet worden berekend op het bedrag van het volledig en dus geplaatst maatschappelijk kapitaal en niet enkel op het volstort gedeelte van het kapitaal.

Uiteraard staat het de vennootschap vrij om op eigen houtje een reserve aan te leggen die het wettelijk minimum overschrijdt.

Boekhoudkundige verwerking van de wettelijke reserve

Voor de wettelijke reserve werd er een rekening 130 Wettelijke reserve voorzien. Het is een van de rekeningen onder de rubriek 13 Reserves, waaronder we ook de onbeschikbare reserves en de reserves voor eigen aandelen terugvinden. Zij bevinden zich samen onder hoofdrubriek 1 Eigen vermogen, voorzieningen voor risico’s en kosten en schulden op meer dan één jaar.

Voor het aanleggen van de wettelijke reserve gebruiken we de rekening 6920 Toevoeging aan de wettelijke reserve.

Aanwending van de wettelijke reserve

De wettelijke reserve kan worden aangewend om de verliezen aan te zuiveren. Een rechtstreekse afboeking is niet mogelijk, maar we gebruiken hiervoor de rekening 792 Onttrekking aan de reserves. Uiteraard heeft dit opnieuw gevolgen voor de aanleg van de wettelijke reserves in de volgende boekjaren:

Het is ook mogelijk om de wettelijke reserve te incorporeren in het kapitaal, hoewel hierover in de rechtsleer al langer discussie bestaat. In elk geval heeft de Commissie voor Boekhoudkundige Normen zich hier tot op heden nog niet over uitgesproken. Zo’n incorporatie in het kapitaal boek je als volgt:

Het belangrijkste om hierbij te onthouden is dat dit opnieuw gevolgen heeft voor de verplichte aanleg van de wettelijke reserves. Door de stijging van het geplaatst kapitaal ben je per slot van rekening verplicht om jaarlijks 5% in te houden totdat 10% van het nieuwe geplaatst kapitaal is bereikt.

Ten slotte is het onduidelijk of een afname van de wettelijke vermindering mogelijk is voor andere gevallen dan hierboven aangegeven. Ook de Commissie voor Boekhoudkundige Normen heeft hierover geen enkel standpunt aangenomen. De discussie hierover die in juridische kringen woedt, laten we hier achterwege.