Wat is een SON?

Een SON of een stichting van openbaar nut is een stichting die de focus legt op de verwezenlijking van werken van levensbeschouwelijke, religieuze, filantropische, artistieke, wetenschappelijke, culturele of pedagogische aard. Net zoals een private stichting mag een stichting van openbaar nut winst maken maar is het verboden om enig stoffelijk voordeel te verschaffen. De Stichting tegen Kanker is een van de bekendste voorbeelden van een Belgische stichting van openbaar nut.

Kenmerken van de stichting van openbaar nut (SON)

Een stichting van openbaar nut beschikt over rechtspersoonlijkheid en moet aldus worden opgericht bij authentieke akte. Hierbij moet je automatisch beroep doen op een notaris. Dat is overigens ook zo bij een private stichting. Het verschilt echter van de private stichting omdat erkenning vereist is. Er moet met andere woorden een Koninklijk Besluit ter goedkeuring volgen, net zoals dat ook voor de internationale vzw het geval is. In de statuten moeten bovendien een aantal verplichte vermeldingen worden opgenomen.

Het feit dat de stichting van openbaar nut over rechtspersoonlijkheid beschikt, impliceert dat het eigen rechten en plichten kent. Bestuurders zijn dan ook beperkt aansprakelijk en verbinden hun eigen vermogen niet aan het lot van de SON.

De mogelijkheden van een stichting van openbaar nut zijn hoe dan ook beperkt tot onderstaande zeven verschillende doelen die de stichting kan nastreven:

  • Verwezenlijking van een werk van levensbeschouwelijke aard
  • Verwezenlijking van een werk van religieuze aard
  • Verwezenlijking van een werk van filantropische aard
  • Verwezenlijking van een werk van artistieke aard
  • Verwezenlijking van een werk van wetenschappelijke aard
  • Verwezenlijking van een werk van culturele aard
  • Verwezenlijking van een werk van pedagogische aard

Met betrekking tot het startkapitaal van de SON worden tot slot geen specifieke minimumbedragen opgelegd. Het startkapitaal moet volstaan om de leefbaarheid van de stichting te vrijwaren. In principe kan een symbolische euro dus volstaan.

Oprichting van de stichting van openbaar nut (SON)

De oprichting van de stichting van openbaar nut laat zich kenmerken door een verregaand formalisme. Enkel een authentieke akte volstaat immers niet, want er moet ook nog een erkenning per Koninklijk Besluit volgen. En hierdoor is de oprichting van de stichting van openbaar nut toch vrij ingewikkeld te noemen.

Oprichters stichting van openbaar nut (SON)CV oprichten

Voor de oprichting van een stichting van openbaar nut is er geen samenwerkingsverband vereist. 1 stichter volstaat om een SON op te richten. Uiteraard is het wel mogelijk om met verschillende natuurlijke en/of rechtspersonen samen een stichting op te richten.

Om jou een idee te geven: in België worden ongeveer 71% van de stichtingen door natuurlijke personen opgericht. In 26% van de gevallen ligt een enkele individu aan de basis van de oprichting van de SON.

Benodigd kapitaal stichting van openbaar nut (SON)

Voor een stichting van openbaar nut is een minimumkapitaal niet verplicht. Het kapitaal moet enkel volstaan om de leefbaarheid van de stichting te vrijwaren en om het vooropgestelde belangeloze doel na te streven. In principe volstaat een symbolische euro, aangevuld met giften. Er moet uiteraard een zichtrekening worden geopend bij een Belgische financiële instelling.

Authentieke akte oprichting stichting van openbaar nut (SON)

Voor het oprichten van een stichting van openbaar nut zal je steeds een notaris moeten contacteren. De oprichting van de SON moet immers bij authentieke akte gebeuren. In principe beschik je bij het opstellen van de statuten over enige vrijheid, maar er zijn wel een aantal elementen die verplicht in de statuten moeten worden opgenomen. Denk bijvoorbeeld aan de manier van benoeming en afzetting van de bestuurders en aan de naam van de stichting.

SON en erkenning via Koninklijk Besluit

Om over rechtspersoonlijkheid te beschikken moet de stichting van openbaar nut eerst een erkenning verkrijgen. Dit moet gebeuren per Koninklijk Besluit. Hierdoor moet de notariële akte, inclusief een verzoekschrift en een lijst van de leden van de raad van bestuur, aan de FOD Justitie worden overgemaakt. Wanneer het benodigde Koninklijk Besluit is genomen, ontvangt de notaris daar een afschrift van. Dit afschrift kan aan de griffie van de ondernemingsrechtbank worden overgemaakt waarna de uiteindelijke publicatie in het Belgisch Staatsblad volgt.

Opgelet: indien je later het doel van de stichting van openbaar nut wijzigt, is een nieuw Koninklijk Besluit nodig.

Stichting van openbaar nut en het UBO-register

De stichting van openbaar nut ontsnapt niet aan de verplichte registratie in het UBO-register. Onder andere de stichters en de personen die het dagelijks bestuur uitvoeren, worden voor het UBO-register als uiteindelijke begunstigden aanzien.

Voordelen stichting van openbaar nut (SON)

Een stichting van openbaar nut heeft een aantal garanties te bieden die eventuele donateurs over de streep kunnen helpen. Het onderstreept dan ook de betrouwbaarheid van de stichting van openbaar nut en dat is geen overbodige luxe voor de levensvatbaarheid ervan. Uiteraard zijn er nog een aantal voordelen waarop de stichting van openbaar nut kan rekenen.

  • Extra betrouwbaarheid door nauwgezette beheer- en bestuursorganisatie
  • Verminderde successierechten (afhankelijk van het betrokken gewest)
  • Niet-belastbaar karakter erfgoed
  • Geen minimumkapitaal noodzakelijk
  • Alleen op te richten
  • Ondersteuning mogelijk
  • Beperkte aansprakelijkheid bestuurders.

Nadelen stichting van openbaar nut (SON)

Tegenover bovenstaande voordelen staan uiteraard ook nadelen die vaak met het financiële plaatje of met het doorgedreven formalisme te maken hebben. De nadelen van de stichting van openbaar nut zijn hieronder weergegeven.

  • Notaris nodig voor oprichting
  • Erkenning (KB) noodzakelijk voor oprichting
  • Hogere oprichtingskosten
  • Formalisme bij wijzigingen
  • Stikte beheer- en bestuursorganisatie
  • Niet voor alle doelen mogelijk
  • Extra verplichtingen voor grote stichtingen.

Boekhouding bij stichting van openbaar nut (SON)

Ook een stichting van openbaar nut moet een aantal boekhoudkundige verplichtingen nakomen. Het voordeel is dat de stichting van openbaar nut in principe een vereenvoudigde boekhouding mag voeren, hoewel het altijd zelf de keuze voor een dubbele boekhouding mag maken. Indien aan bepaalde voorwaarden is voldaan, kan het voeren van een dubbele boekhouding echter verplicht zijn. Hetzelfde geldt overigens voor het opstellen en het neerleggen van een jaarrekening. Hierbij houdt men onder andere rekening met het aantal VTE’s, het balanstotaal en de totale ontvangsten.

Vervolgens gelden er een aantal uitzonderingen op bovenstaande principes. Sommige stichtingen zijn immers onderworpen aan bijzondere regels. En dat maakt het er natuurlijk niet eenvoudiger op.

Voor een stichting van openbaar nut is het dan ook belangrijk om een geschikte boekhouder te vinden of om minimaal te opteren voor een boekhoudprogramma dat geschikt is voor de SON. De eventuele latere overschakeling tussen de vereenvoudigde en de dubbele boekhouding moet immers soepel verlopen en uiteraard moet het mogelijk zijn om aan de verdere verplichtingen te voldoen.

Omdat het niet altijd mogelijk is om door de bomen het bos te zien, stelden wij een lijst met goede boekhoudprogramma’s op. Zo vind je zeker een boekhoudprogramma voor jouw stichting van openbaar nut!