Wat is het verschil tussen directe en indirecte belastingen?

Wanneer we het over belastingen hebben, maken we altijd de opsplitsing tussen de directe belastingen en de indirecte belastingen. Zo hadden we het bijvoorbeeld eerder al over de verwerking van de directe belastingen in de boekhouding, wat toch anders is dan bij de verwerking van indirecte belastingen. We leggen het verschil uit.

Scheidingslijn tussen directe belastingen en indirecte belastingen

Directe belastingen zijn belastingen die een voortdurend karakter hebben en die periodiek worden geïnd met behulp van een aanslag op naam. Indirecte belastingen zijn daarentegen belastingen die worden geïnd naar aanleiding van toevallige gebeurtenissen of voorbijgaande gebeurtenissen. De persoon van de belastingplichtige wordt daarbij niet in acht genomen.

Overzicht van directe belastingen

De directe belastingen kunnen worden onderverdeeld in de inkomstenbelastingen en de belastingen die daarmee zijn gelijkgesteld. De inkomstenbelastingen bestaan dan weer uit de personenbelasting, de vennootschapsbelasting, de rechtspersonenbelasting en de belasting van niet inwoners.

Personenbelasting: belasting op de inkomsten van natuurlijke personen die hun fiscale woonplaats in België hebben
Vennootschapsbelasting: belasting op de inkomsten van vennootschappen die hun fiscale zetel in België hebben
De rechtspersonenbelasting: belasting op de inkomsten van instellingen en verenigingen die rechtspersoonlijkheid hebben, geen winstgevende bedrijvigheid hebben en die in België zijn gevestigd
Belasting van niet-inwoners: belasting op de inkomsten van natuurlijke personen en rechtspersonen die hun fiscale domicilie niet in België hebben maar die wel inkomsten van Belgische oorsprong hebben

	Natuurlijke persoon	Rechtspersoon	Winstgevende bedrijvigheid/ onderneming/ beroepsinkomsten	Woonplaats in België
Personenbelasting	Ja	Nee	Ja	Ja
Vennootschapsbelasting	Nee	Ja	Ja	Ja
Rechtspersonenbelasting	Nee	Ja	Nee	Ja
Belasting van niet-inwoners	Ja	Ja	Ja of nee	Nee

Daarnaast zijn er nog de met de inkomstenbelasting gelijkgestelde belastingen. Zij hebben geen betrekking op de inkomsten, maar het gaat wel om belastingen die periodiek worden geïnd. Voorbeelden hiervan zijn:

De verkeersbelasting: belasting op stoom- of motorvoertuigen, aanhangwagens, opleggers en dergelijke meer die worden gebruikt om personen of goederen over de weg te vervoeren
De belasting op de spelen en weddenschappen: belasting op het brutobedrag van de inzetten van gokkers op spelen en weddenschappen, te betalen door de aanbieder
De belasting op de automatische ontspanningstoestellen: jaarlijkse belasting op toestellen ter ontspanning, zelfs wanneer deze in private kringen zijn opgesteld
Et cetera

Overzicht van indirecte belastingen

De indirecte belastingen kunnen worden onderverdeeld in de verbruiksbelastingen en de indirecte belastingen op het rechtsverkeer. De verbruiksbelastingen hebben altijd betrekking op het toevallige of voorbijgaande gebruik van bepaalde goederen. Hieronder begrijpen we:

De douanerechten: belasting op de invoer van goederen
De accijnzen: belasting op het verbruik van bepaalde goederen, bv. tabaksproducten
De milieuheffing en verpakkingsheffing: belasting op het verbruik van bepaalde goederen die schade berokkenen aan het milieu. Het verschil met accijnzen zit onder andere in het wetgevend kader, waarbij accijnzen verregaand zijn geregeld door EU-richtlijnen en de verpakkings- en milieuheffing dan weer door nationale regelgeving

De indirecte belastingen op het rechtsverkeer gaan dan weer over het toevallig of voorbijgaand stellen van bepaalde rechtshandelingen. Voorbeelden hiervan zijn:

De btw op de eenmalige koopovereenkomst bij goederen en diensten
De successierechten op de eenmalige overgang van goederen ten gevolge van een overlijden
De registratierechten op de registratie van een geschrift of een akte
De hypotheekrechten op de inschrijving van een hypotheek of voorrechten op een onroerend goed
Griffierechten op bepaalde verrichtingen in de griffies van hoven en rechtbanken (bv. rolrecht)
Diverse rechten en taksen zoals de taks op het langetermijnsparen