Aan de passivazijde van de balans vinden we het eigen vermogen en het vreemd vermogen terug. Zij geven weer hoe de bezittingen van de onderneming (de activa) worden gefinancierd. Echter is het belangrijk om te weten wat het verschil is tussen het eigen vermogen en het vreemd vermogen, vooral omdat er een aantal belangrijke conclusies uit kunnen worden getrokken.

Wat is het eigen vermogen?

Het eigen vermogen bestaat aanvankelijk uit het vermogen dat door de eigenaars van het bedrijf wordt aangebracht. Bij het oprichten van een vennootschap stellen zij immers eigen kapitaal ter beschikking. Het kan gaan om contanten, maar ook om een inbreng in natura. Denk bijvoorbeeld aan machines, terreinen of zelfs de inbreng van een bestaande eenmanszaak. In ruil voor de inbreng verkrijgt men vervolgens aandelen.

Maar het eigen vermogen van de onderneming kan nadien ook aangroeien indien de onderneming winst maakt. De gemaakte winst kan men uitkeren aan aandeelhouders in de vorm van een dividend, maar men kan ook een deel in de onderneming houden door zogenaamde winstreserves aan te leggen. Echter impliceert dat ook dat verliezen aan het eigen vermogen van de onderneming kunnen knabbelen.

Ook kan het eigen vermogen aangroeien door extra kapitaal te werven bij de bestaande aandeelhouders of door nieuwe aandeelhouders aan te spreken. We spreken van een kapitaalverhoging of van de uitgifte van nieuwe aandelen.

Wat is het vreemd vermogen?

Het vreemd vermogen is het vermogen dat door derden ter beschikking wordt gesteld. Het gaat om geleend geld of schulden, dat (incl. rente) terug te betalen is. We maken hierbij een onderscheid tussen het vreemd vermogen op korte termijn (1 jaar) en het vreemd vermogen op middellange of lange termijn (>1 jaar).

  • Vreemd vermogen op korte termijn: Dit is het vreemd vermogen dat wordt aangewend om de exploitatie van de onderneming te garanderen. Het moet vooral de liquide middelen in evenwicht houden. Het gaat bijvoorbeeld om het kaskrediet, factoring en het krediet vakantiegelden.
  • Vreemd vermogen op middellange of lange termijn: Dit is het vreemd vermogen ter aanvulling van het bedrijfskapitaal of ter financiering van investeringen. Denk bijvoorbeeld aan het investeringskrediet, financiële leasing en hypothecaire leningen.

Waarom is het onderscheid belangrijk?

Voor schuldeisers is het eigen vermogen een belangrijk gegeven. Het vormt immers een waarborg voor de verbintenissen van de onderneming. Indien de onderneming failliet gaat, zal het eigen vermogen worden gebruikt om de schuldeisers te vergoeden. Aandeelhouders die eigen vermogen inbrachten, zijn dan ook benadeeld.

Daarom zullen schuldeisers de verhouding bepalen van het eigen vermogen enerzijds en het vreemd vermogen anderzijds. Dat geeft een idee van de solvabiliteit en de financiële gezondheid van de onderneming. Ook door het eigen vermogen te delen door het totaal vermogen, kan men de solvabiliteit nagaan.

Niet alleen schuldeisers maar ook kredietverstrekkers zullen dergelijke ratio’s gebruiken om de financiële gezondheid van een onderneming na te gaan. Zo zullen banken in principe geen geld lenen aan bedrijven met een slechts solvabiliteitsratio, hoewel zij in de praktijk ook rekening houden met andere factoren zoals de omzetverwachtingen, de rentabiliteit, de liquiditeit en de merkreputatie.