Dat het zelfstandigenpensioen maar magertjes is, hoeven we jou vast niet te vertellen. Daarom doen zelfstandigen een en ander om zelf een aardig pensioenspaarpotje bijeen te sparen. Dit kunnen ze op verschillende manieren doen, waarbij het VAPZ of het Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen fiscaal heel voordelig is.

Wat is het Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen (VAPZ)?

Het Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen is een niet-verplichte aanvullende pensioenverzekering waarbij je spaart voor jouw pensioen. Het is vergelijkbaar met het pensioensparen dat ook particulieren toepassen, met het verschil dat het voorbehouden is voor zelfstandigen in hoofdberoep. Je kan op elk moment instappen en de betaalde bijdragen vormen een beroepskost, waardoor je zowel minder belastingen als sociale bijdragen moet betalen. Wanneer je de opgebouwde reserve ontvangt, wordt het vervolgens beperkt belast.

Voor wie is het Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandige (VAPZ) geschikt?

Het VAPZ is er speciaal voor zelfstandigen in hoofdberoep en dit vanaf de leeftijd van 18 jaar. Echter gelden er twee uitzonderingen op dit principe:

  • Zelfstandigen in bijberoep waarvan het inkomen van drie jaar geleden even hoog of hoger was dan de minimumdrempel voor zelfstandigen in hoofdberoep;
  • De meewerkende echtgenoot of echtgenote onder het maxistatuut.

Hoeveel kan je sparen?

Omdat het VAPZ fiscaal zo interessant is, heeft de wetgever een aantal beperkingen opgelegd. In de praktijk gaat het om twee spaargrenzen die je niet mag overschrijden (inkomstenjaar 2019):

  • Maximaal €3.256,87 per jaar; of
  • 8,17% van het geplafonneerd beroepsinkomen van 3 jaar geleden.

Voor starters die uiteraard nog geen drie jaar terug kunnen kijken, geldt:

  • Indien zij vrijwillig een hogere bijdrage betalen op basis van een geschat inkomen: 8,17% van het geschatte inkomen zonder dat het de grens van €3.256,87 mag overschrijden; of
  • Indien zij de minimumbijdrage betalen: 8,17% van het fictieve referte-inkomen : €1.131,33; en
  • Eventueel te proratiseren naar het aantal kwartalen waarop men sociale bijdragen betaalde (dit is ook het geval voor stoppende zelfstandigen).

Indien je meerdere VAPZ-contracten hebt, mag het totaal van alle stortingen voor alle contracten niet hoger zijn dan de maximumgrenzen. Geen zorgen: je zal jaarlijks een attest ontvangen met daarop de fiscaal aftrekbare VAPZ-stortingen. Dan vult jouw belastingaangifte net zo makkelijk in.

Fiscale behandeling van het VAPZ
Voor zover de aangehaalde maximumgrenzen niet worden overschreden, is het VAPZ aftrekbaar als beroepskost. Op de VAPZ-stortingen hoef je met andere woorden geen belastingen te betalen, waardoor je minder belastingen moet betalen. Afhankelijk van de inkomsten loopt de besparing in de inkomstenbelasting met andere woorden op tot maar liefst 50%.

Omdat de beroepsinkomsten afnemen, neemt bovendien ook de heffingsbasis voor de sociale zekerheid af. Hierdoor zal je ook nog eens tot 20,5% extra besparen omdat je minder sociale bijdragen moet betalen. In de praktijk kan de besparing nog hoger zijn omdat bovenstaande cijfers nog geen rekening houdt met de gemeentelijke opcentiemen en de beheerskosten van de sociale verzekeringsfondsen.

Achteraf wordt het ontvangen pensioenkapitaal en de (fictieve) rente wel belast:

  • Bijdrage voor de ziekte- en invaliditeitsverzekering: 3,55% op het pensioenkapitaal;
  • Fictieve rente tussen 1 en 5% afhankelijk van de leeftijd bij uitkering.

Sociaal VAPZ nog interessanter

Op vlak van fiscaliteit is een VAPZ altijd een slimme zet. Toch weet een sociaal VAPZ nog voordeliger te zijn omdat de grensbedragen er hoger liggen. Wel verschilt zo’n Sociaal VAPZ op een aantal vlakken van het klassieke VAPZ, want je spaart niet alleen voor jouw pensioen. Twijfel je over de geschiktheid? Lees dan verder op dit blog of contacteer jouw sociaal verzekeringsfonds voor meer informatie.