Zowel werkgever als werknemer hebben een aantal verplichtingen ten opzichte van elkaar. Werknemers moeten bijvoorbeeld de overeengekomen arbeid verrichten, maar moeten daarnaast nog een aantal andere plichten naleven. Indien een werknemer niet aan zijn verplichtingen voldoet, kan dat aanleiding geven tot tuchtsancties, schadevergoedingen of het ontslag.
Te goeder trouw de arbeidsovereenkomst uitvoeren
De uitvoering van de arbeidsovereenkomst moet steeds te goeder trouw gebeuren. Hierdoor mag de werknemer zijn werkgever bijvoorbeeld geen concurrentie aandoen, zelfs al zou het gaan om eerlijke concurrentie. Een werkneemster van een kapsalon mag bijvoorbeeld niet zomaar in bijberoep in hetzelfde dorp kapster aan huis worden. Indien ze echter niet hetzelfde doelpubliek aanspreekt, bijvoorbeeld omdat ze in bijberoep enkel dameskapsels knipt en bij de werkgever enkel herenkapsels, stelt er zich geen probleem.
Eerbied en achting
Gedurende de uitvoering van de arbeidsovereenkomst moet de werknemer de nodige eerbied en achting opbrengen ten opzichte van zijn werkgever. Dit houdt onder andere in dat de werknemer welvoeglijk moet zijn en de goede zeden in acht moet nemen. Indien de werknemer dit niet doet, mag de werkgever sancties opleggen zoals schadevergoedingen, tuchtstraffen of een ontslag.
Arbeid verrichten
De belangrijkste verplichting van de werknemer is nog steeds de arbeidsverplichting. De werknemer is verplicht om de overeengekomen arbeid zorgvuldig, eerlijk en nauwkeurig te verrichten en dit conform de arbeidsroosters en op de overeengekomen plaats. Tijdens de arbeidsduur moet de werknemer de arbeidstijd besteden aan de arbeid. De werknemer beschikt echter wel over een stakingsrecht dat hierop een uitzondering vormt.
Bevelen en instructies opvolgen
De werknemer bevindt zich in een ondergeschikte rol en staat onder het gezag van zijn werknemer. Daarom is de werknemer verplicht om de opgedragen bevelen en instructies na te leven, op voorwaarde dat die betrekking hebben op de uitvoering van de arbeidsovereenkomst en geen inbreuk vormen op een wettelijke bepaling. Ook hier is het voor de werkgever toegestaan om te sanctioneren indien een werknemer de bevelen en instructies niet opvolgt.
De werknemer moet niet alleen de bevelen van de werkgever opvolgen, maar ook van de personen die van de werkgever een volmacht kregen om bevelen en instructies te geven. Ten opzichte van leidinggevenden en managers geldt dan ook dezelfde verplichtingen.
Veiligheidsvoorschriften naleven
De werknemer is verplicht om de veiligheidsvoorschriften na te leven en zich te onthouden van alles wat schade kan berokkenen aan zichzelf, zijn collega’s, zijn werkgever of aan derden. Het niet respecteren van veiligheidsredenen kan een dringende reden voor ontslag zijn, ook in het kader van een wanhoopsdaad.
Zorgplicht ten opzichte van het arbeidsgereedschap
Wanneer een werknemer van de werkgever arbeidsgereedschap ontvangt voor de uitvoering van zijn taak, is hij verplicht om hier zorg van te dragen en ze ook in goede staat aan de werkgever terug te geven. De werknemer moet vastgestelde defecten steeds meteen melden. Deze verplichting geldt ook voor de ongebruikte grondstoffen.
Verbod op concurrentie
Het beginsel van de goede trouw houdt automatisch een verbod in op concurrentie. Toch geeft de wet op de arbeidsovereenkomst nog eens expliciet aan dat oneerlijke concurrentie sowieso verboden is, net zoals het uitlekken van fabrieksgeheimen, zakengeheimen of geheimen over persoonlijke of vertrouwelijke aangelegenheden. Dit verbod is van toepassing gedurende de overeenkomst maar ook na het aflopen ervan. Onrechtstreeks geeft de wet op de arbeidsovereenkomst dan ook aan dat hoewel oneerlijke concurrentie na afloop van de arbeidsovereenkomst verboden is, eerlijke concurrentie dan wel is toegestaan. Een werkgever die zich daartegen wil beschermen, dient een geldig concurrentiebeding aan de arbeidsovereenkomst toe te voegen.
