Veel zelfstandigen zijn bekommerd om hun pensioen en kiezen dan ook tijdens hun zelfstandige carrière voor een VAPZ, de afkorting voor het Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen. Een logische keuze, want dat is fiscaal erg interessant. De VAPZ-formule is er enkel voor zelfstandigen. Als je stopt met je zelfstandige activiteit, is het dan ook niet meer mogelijk om VAPZ-stortingen uit te voeren.
Stoppen als zelfstandige is stoppen met VAPZ
Wanneer je geen zelfstandige in hoofdberoep meer bent, is het niet langer mogelijk om stortingen in het VAPZ-contract te doen. Het is ook niet mogelijk om het contract af te kopen, behalve wanneer je zestig jaar of ouder bent. Dit wil dus zeggen dat het VAPZ-tegoed onaangeroerd blijft. Je verliest het opgebouwde tegoed niet en, meer zelfs, het blijft ook gewoon rente opleveren. Eenmaal de eindvervaldag is bereikt, zal je dit tegoed en de opgebouwde rente gewoon ontvangen. Het is ook mogelijk om het eerder op te vragen, vanaf je zestigste, maar dat is over het algemeen minder interessant. Dan dien je namelijk een uitstapvergoeding te betalen en betaal je ook wat meer aan de fiscus.
Overstappen naar bijberoep en VAPZ
Het kan ook zijn dat je nog actief blijft als zelfstandige, maar dan in bijberoep. Ook dan is het niet meer mogelijk om geld te storten in het VAPZ-contract, tenzij je de minimale sociale bijdragen van een zelfstandige in hoofdberoep betaalt. Hiervoor wordt gekeken naar de referteperiode van drie jaar terug. Je zal dus drie jaar gelegen voldoende moeten hebben verdiend voor wat je zou moeten verdienen als minimumdrempel voor een zelfstandige in hoofdberoep. Dit betekent meteen ook dat een startende zelfstandige in bijberoep nooit een VAPZ-contract kan starten. Voor wie al langer actief is, moet de situatie jaar per jaar bekeken worden. Eventueel zal het VAPZ-contract opnieuw moeten worden geactiveerd. Voor wat de optimale VAPZ-premie betreft, wordt eveneens gekeken naar het inkomen van drie jaar terug.
Proportionele berekening van de VAPZ-premie
Het kan ook gebeuren dat je in de loop van het jaar stopt met je zelfstandige activiteit of de overstap maakt naar zelfstandige in bijberoep. Als je gedurende het jaar slechts enkele kwartalen bijdrageplichtig was als zelfstandige in hoofdberoep, moet de optimale VAPZ-premie worden herleid op basis van het aantal kwartalen waarop je sociale bijdragen hebt betaald als zelfstandige in hoofdberoep.
Ook van toepassing op Sociaal VAPZ
Naast de klassieke VAPZ-formule is het ook mogelijk om te kiezen voor een Sociaal VAPZ dat naast de pensioenopbouw ook een sociale component bevat. Het Sociaal VAPZ stelt een deel van de bijdragen beschikbaar voor sociale voordelen, zoals een uitkering bij arbeidsongeschiktheid. Hoewel beide vormen gericht zijn op het aanvullen van het pensioen van zelfstandigen, biedt het Sociaal VAPZ dus extra bescherming tijdens de actieve carrière door in te spelen op risico’s als langdurige ziekte of ongevallen. Net als bij het gewone VAPZ geldt ook voor het Sociaal VAPZ dat, bij het stopzetten van de zelfstandige activiteit, verdere stortingen niet meer mogelijk zijn. De opgebouwde reserves blijven evenwel behouden en blijven rendement opleveren tot aan de eindvervaldag. Dit principe verzekert dat het pensioensparen niet verloren gaat bij een carrièrewijziging of -stopzetting.
