Consumenten en investeerders worden vaak geconfronteerd met tal van strategieën en modellen die beloven om hun financiële dromen waar te maken. Terwijl sommige van deze kansen legitiem zijn en kunnen resulteren in aanzienlijke financiële winsten, zijn er andere die de grens overschrijden en zich in het rijk van de misleiding bevinden. Een dergelijke misleidende strategie die in de loop der jaren een beruchte reputatie heeft verworven vanwege de potentiële schade die het kan aanrichten, is piramideverkoop. Deze verkoopstrategie, die vaak wordt vermomd als een legitieme zakelijke kans, heeft talloze mensen met zware verliezen achtergelaten. In België is het aanbieden van piramideverkoop verboden.
Wat is piramideverkoop?
Piramideverkoop is een controversiële en in veel landen illegale verkoopstrategie waarbij deelnemers (vooral) inkomsten genereren door nieuwe deelnemers te werven, in plaats van door de daadwerkelijke verkoop van producten of diensten aan consumenten. Bij piramideverkoop wordt vaak een initieel startbedrag gevraagd om deel te nemen, waarna de deelnemer wordt aangemoedigd om anderen te rekruteren en om hen te laten betalen om deel te nemen.
De inkomsten van nieuwe deelnemers worden gebruikt om eerdere deelnemers te betalen, waardoor een piramidestructuur ontstaat. Terwijl degenen aan de top aanzienlijke inkomsten kunnen genereren, betekent de aard van deze piramidestructuur dat het merendeel van de deelnemers uiteindelijk verlies zal lijden, omdat de mogelijkheid om nieuwe leden te werven uiteindelijk drastisch afneemt. Hierdoor stort de piramide uiteindelijk in, met alleen degenen aan de top die profiteren ten koste van degenen aan de onderkant die hun inbreng verliezen.
Onduidelijkheid voor consumenten
Consumenten worden vaak misleid door de verhulde aard van piramideverkoopsystemen. Deze piramides worden meestal gepresenteerd als legitieme zakelijke kansen of investeringen met hoge rendementen. De promotors benadrukken vaak persoonlijke succesverhalen, luxueuze levensstijlen en de mogelijkheid om snel rijk te worden, waardoor potentiële deelnemers worden verleid. Bovendien wordt de nadruk gelegd op werving en het opbouwen van een “team” of “netwerk” onder het voorwendsel van directe verkoop of multi-levelmarketing. Het onderscheid tussen legitieme multi-levelmarketingbedrijven en piramideverkoop kan soms heel beperkt zijn, waardoor investeerders onbedoeld verstrikt raken in een systeem dat uiteindelijk financiële verliezen veroorzaakt.
Voorbeelden van piramideverkoop
Een van de bekendste voorbeelden van piramideverkoop was ZeekRewards, dat op een bepaald moment ruim 1 miljard dollar aan investeerders had onttrokken. Deelnemers werd verteld dat ze aanzienlijke rendementen konden verwachten. In realiteit werden de uitbetalingen gedaan met het geld van nieuwe investeerders. Een ander berucht voorbeeld was het Bernie Madoff-schandaal. Madoff beloofde en betaalde hoge rendementen aan investeerders, maar in werkelijkheid gebruikte hij het kapitaal van nieuwe investeerders om eerdere investeerders uit te betalen. Toen de instroom van nieuw geld stopte, stortte het hele systeem in. Beide voorbeelden illustreren de onhoudbaarheid en de schadelijke gevolgen van dergelijke frauduleuze praktijken.
Verbod op piramideverkoop in België
Door de schadelijke gevolgen is piramideverkoop in België verboden. Dit wordt altijd beschouwd als een misleidende handelspraktijk. Niet alleen het opzetten van piramideverkoop is verboden, maar ook het beheren of promoten ervan. Het verbod op deze handelspraktijk is opgenomen in de artikelen XV.86 WER, V.100,14° WER en VI.109 WER. Wie het slachtoffer wordt van een piramideverkoop kan altijd zijn geld terugvragen. Daarnaast wordt piramideverkoop strafrechtelijk gesanctioneerd. Het gaat om een sanctie van niveau 6. Dit wil zeggen: een strafrechtelijke geldboete van 500 euro tot 100.000 euro of 6% van de totale jaaromzet. Ook een gevangenisstraf van één tot vijf jaar kan worden opgelegd. De rechter kan een boete en een gevangenisstraf opleggen of één van die straffen alleen.
