Om te garanderen dat mandatarissen hun politiek mandaat ook effectief kunnen uitoefenen zonder dat ze hun arbeidsovereenkomst hoeven op te zeggen, is er het stelsel van het politiek verlof. Het politiek verlof geldt wel alleen in de privésector en niet voor ambtenaren of voor werknemers die werken in het vrij gesubsidieerd onderwijs.

Nut van het politiek verlof

Dankzij het politiek verlof kunnen werknemers verlof nemen om hun politiek mandaat uit te oefenen. Dankzij het politiek verlof en de bijhorende ontslagbescherming kan een werkgever geen druk op de werknemer uitoefenen, bijvoorbeeld door een eventuele andere politieke voorkeur. Bovendien behouden ze de zekerheid van hun arbeidsovereenkomst, terwijl ze hun loon gedeeltelijk kunnen behouden.

Duur van het politiek verlof

De maximale duur van het verlof en de modaliteiten zijn afhankelijk van het politiek ambt of mandaat dat men uitoefent, maar ook van het gewest waar het politiek orgaan gelegen is.

Gemeente in het Waals Gewest en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Deze regeling geldt voor politieke mandaten die worden uitgeoefend in het Waals Gewest of het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Ook mandaten die worden uitgeoefend in de Vlaamse gemeenten Voeren, Halle, Lennik, Meise, Vilvoorde en Zaventem vallen ingevolge de splitsing van de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde onder deze regeling.

Het politiek verlof mag enkel worden uitgeoefend op de opdrachten die rechtstreeks uit het politiek mandaat of het ambt voortvloeien. Bij aanvang moet de werknemer je een bewijs van het ambt of het mandaat leveren.

Er zijn twee formules voorzien waartussen de werknemer mag kiezen. De keuze staat echter niet vast en de werknemer mag tijdens eenzelfde mandaat of ambt de formules afwisselend gebruiken.

  • De werknemer blijft gewoon verder werken en kan gedurende maximaal twee arbeidsdagen per week op het werk afwezig zijn.

De werknemer moet je op de hoogte brengen van de dagen waarop hij van het werk afwezig zal zijn. Hij moet dit ten laatste doen op de woensdag van de week voorafgaande aan zijn afwezigheid. Bij overmacht moet hij de werkgever steeds zo snel mogelijk op de hoogte brengen.

  • De werknemer schorst de volledige uitvoering van zijn arbeidsovereenkomst.

De werknemer moet de werkgever schriftelijk op de hoogte brengen van de datum waarop de schorsing een aanvang neemt, alsook van de duur van de schorsing. De schorsing mag maximaal twaalf maanden duren, maar de werknemer mag het verlof wel verschillende keren opnemen (ook zonder perioden van tewerkstelling daartussen).

Hier kan de werknemer maar een maximaal aantal dagen politiek verlof per maand opnemen. Hoeveel dagen dit zijn, is afhankelijk van het aantal inwoners van de gemeente:

Aantal inwoners Lid van het vast bureau van de Raad voor maatschappelijk welzijn (geen voorzittersfunctie Gemeenteraadslid (geen burgemeester of schepen of lid van de Raad voor maatschappelijk welzijn, geen voorzitter of lid van het vast bureau)
< 10.000 1 dag 0,5 dagen
10.000 – 50.000 2 dagen 1 dag
> 50.000 2,5 dagen

Gemeente in het Vlaams Gewest

Deze regeling geldt voor politieke mandaten die worden uitgeoefend in het Vlaams Gewest. Ze is echter niet van toepassing op de Vlaamse gemeenten Voeren, Halle, Lennik, Meise, Vilvoorde en Zaventem. Door de splitsing van de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde vallen die gemeenten onder de regeling zoals het van toepassing is in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Deze regeling vertoont grote gelijkenissen met die in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Waals Gewest. Ook hier heeft de werknemer de keuze tussen twee regimes die hij vrij kan afwisselen:

  • De werknemer blijft aan de slag bij zijn werkgever en kan maximaal twee arbeidsdagen per week van het werk afwezig zijn

De werknemer moet de werkgever ten laatste de woensdag die aan de week van zijn afwezigheid voorafgaat op de hoogte brengen.

  • De werknemer schorst de uitvoering van zijn arbeidsovereenkomst tijdens de uitoefening van zijn mandaat

De werknemer moet de werkgever schriftelijk op de hoogte brengen van de datum waarop de schorsing aanvang neemt, alsook van de duur van de schorsing. De schorsing mag maximaal twaalf maanden duren, maar de werknemer mag het verlof wel verschillende keren opnemen (ook zonder perioden van tewerkstelling daartussen).

Hier kan de werknemer maar een maximaal aantal dagen politiek verlof per maand opnemen. Hoeveel dagen dit zijn, is afhankelijk van het aantal inwoners van de gemeente en verschilt met de regeling in Wallonië en Brussel:

Aantal inwoners Gemeenteraadslid (geen voorzitter) en OCMW-raadslid (geen voorzitter) Gemeenteraadslid-voorzitter of OCMW-voorzitter
< 10.000 0,5 dagen 1 dag
10.000 – 50.000 1 dag 2 dagen
> 50.000 2,5 dagen

Ook hier is het maximaal aantal dagen politiek verlof per maand afhankelijk van het aantal inwoners van de gemeente:

Aantal inwoners Lid van een Bijzonder Comité voor de Sociale dienst (geen schepenen of burgemeester)
< 10.000 0,5 dagen
≥ 10.000 1 dag

Ambt of mandaat op provinciaal niveau

De duur van het politiek verlof is beperkt tot de werkelijke periode die overeenstemt met de zitting van de provincieraad.

Ambt bij een gemeenschappelijke gemeenschapscommissie, de Vlaamse Gemeenschapscommissie, de Franse Gemeenschapscommissie, de Raad van de Duitstalige Gemeenschap en de districtsraden

Er wordt een verlof voorzien van 1 dag per maand en het verlof mag enkel worden gebruikt om de opdrachten die rechtstreeks uit het politiek ambt of mandaat voortvloeien uit te oefenen. De werknemer moet het bewijs leveren van het bestaan van het ambt of het mandaat.

Gevolgen voor de werkgever

In de eerste plaats geniet de werknemer ontslagbescherming. De ontslagbescherming begint te lopen vanaf de periode van zes maanden voor de verkiezing, maar de werknemer moet zijn werkgever wel op de hoogte stellen van de verkiesbaarheid. Als de werknemer niet verkozen is, loopt de ontslagbescherming verder tot drie maanden na de verkiezing. Als de werknemer wel verkozen is, blijft de ontslagbescherming gelden tot zes maanden na de afloop van het politiek mandaat. De werkgever kan de werknemer wel ontslaan om andere reden, bijvoorbeeld het ontslag om dringende redenen na diefstal.

Daarnaast heeft de werknemer gedurende de periode van het politiek verlof recht op het behoud van loon, behalve wanneer ze een van de volgende ambten uitoefen:

  • Burgemeester
  • Schepen
  • Voorzitter of lid van een bureau van een districtsraad
  • OCMW-voorzitter

Als werkgever hoef je het loon wel niet zelf te dragen en het wordt onrechtstreeks zelfs teruggevorderd bij de werknemer, maar omdat het de instelling is die hier het beste zicht op heeft moet je het wel voorschieten. Vervolgens kan je elke drie maanden een aanvraag indienen bij de instelling waar de werknemer zijn ambt of mandaat waarneemt om een terugbetaling van het betaalde loon te bekomen. Ook de werkgeversbijdragen kan je op die manier terugvorderen.

De instelling zal ten slotte een deel van het aan jou terugbetaalde bij de werknemer-mandataris terugvorderen. Dit deel is maximaal gelijk aan 50% van de wedde of de presentiegelden die de werknemer ontvangt. Het resterende gedeelte blijft ten laste van de instelling waar de werknemer zijn mandaat of ambt uitoefent.