Wat is een maatschap?
Een maatschap is een samenwerkingsverband tussen verschillende zelfstandigen, die ook wel eens ‘maten’ worden genoemd. Dit samenwerkingsverband laat zich kenmerken door een verregaande contractuele vrijheid, waardoor maatwerk mogelijk wordt.
De maatschap is vrij eenvoudig en goedkoop op te richten. Het laat zich dan ook karakteriseren door zijn laagdrempeligheid, terwijl het anderzijds geen rechtspersoonlijkheid bezit. En dat heeft verregaande juridische consequenties. De oprichters van een maatschap zijn immers hoofdelijk en onbeperkt aansprakelijk voor de schulden die de maatschap maakt. De Vof en de Comm.v. kunnen echter gezien worden als maatschappen die wel van rechtspersoonlijkheid zijn voorzien. Echter gelden daar andere regels.
Typerend is ook de inbreng in het collectieve door de verschillende maten en de vrijstelling van de vennootschapsbelasting. Hoewel een maatschap niet langer over een burgerlijk karakter beschikt, is het nog steeds een ideale manier om discreet samen te werken. In de praktijk wordt de maatschap dan ook veelvuldig gebruikt in functie van successieplanning en vermogensbeheer. Binnen de nieuwe vennootschapswetgeving kan dat nog steeds, omdat een toegenomen flexibiliteit er centraal staat. Het is wel belangrijk om het maatschapscontract door een specialist te laten opstellen.
Een maatschap oprichten
Het oprichten van een maatschap is heel laagdrempelig, terwijl je toch mag rekenen op een verregaande vorm van flexibiliteit. De hoofdelijke aansprakelijkheid is daar dan weer de tegenhanger van.
De oprichters
Een maatschap is altijd een samenwerkingsverband. Om een maatschap op te richten moet je dus met minimaal 2 partijen zijn.
Open een zichtrekening
De maatschap moet een eigen zichtrekening hebben waarop de verschillende maten hun vrije inbreng storten. De maatschap moet op al haar communicatie haar bankrekeningnummer vermelden, dus het openen van zo’n zichtrekening is altijd verplicht. Dat is ook het geval indien de maatschap enkel een beleggingsportefeuille zou beheren en eigenlijk geen zichtrekening nodig heeft.
Overigens is een inbreng in natura nog steeds mogelijk.
Opstellen onderhandse akte
Voor het oprichten van een maatschap hoef je geen notaris in te schakelen. Het volstaat om een onderhandse akte op te stellen. Het opstellen van de onderhandse akte kan je perfect zelf doen, maar het blijft interessant om het minimaal even aan een jurist voor te leggen. Zodra het maatschapscontract is opgesteld, dien je (een verkorte versie van) de onderhandse akte neer te leggen op de griffie van de ondernemingsrechtbank.
Kruispuntbank der Ondernemingen
De maatschap moet worden ingeschreven bij de Kruispuntbank der Ondernemingen. Dit is de database waarin alle Belgische ondernemingen terug te vinden zijn. Voor de inschrijving dien je langs te gaan bij een erkend ondernemingsloket.
Indien je de maatschap en petit comité hoopt te houden, stel je best een zaakvoerder aan en geef je de maatschap een eigen maatschappelijke benaming. Zo zijn enkel de naam van de zaakvoerder en de maatschappelijke naam in de KBO weergegeven en blijven de andere vennoten op de achtergrond. Hoewel dat met het nieuwe UBO-register niet helemaal de waarheid is.
UBO-register
Een bijzonderheid is dat de maatschap ook transparant moet zijn ten aanzien van het UBO-register. Het UBO-register werd opgericht door de zogenoemde Witwaswet. Het is de afkorting van Ultimate Beneficial Owner en het betreft een Europees register waarin de aanzienlijke begunstigden van een onderneming worden opgenomen. Bij de inschrijving in het UBO-register moet de maatschap dan ook de gegevens van alle natuurlijke personen met een belangrijke participatie en/of stemrecht in de maatschap, meedelen.
Het nieuwe UBO-register toornt met andere woorden aan de discretie die toch nog vaak achter de maatschap verscholen gaat. Toch hoeft een en ander niet te worden opgeblazen: door de participatie te beperken kan je een inschrijving voorkomen, opzoekingen zijn betalend, men kan niet anoniem opzoeken en bovendien kan men maar moeilijk de vermogensrechtelijke waarde van de participatie achterhalen. Ook de fiscus zal het UBO-register overigens niet mogen gebruiken om te vissen naar inbreuken.
Voordelen van de maatschap
De maatschap kent een aantal belangrijke voordelen. Daarover hadden we het hierboven reeds uitbundig. De voornaamste voordelen van de maatschap zijn:
- Flexibele ontbinding: ideaal voor tijdelijke samenwerkingsverbanden
- Weinig formalisme
- Eenvoudige ontbinding
- Verregaande flexibiliteit, mits een aantal uitzonderingen (bv. verbod op een leeuwenbeding)
- Geen minimale inbreng
- Onderhands op te richten
- Geen aangifte in vennootschapsbelasting
- Goedkoop op te richten
- Discrete samenwerkingsmethode.
Nadelen van de maatschap
Een verregaande flexibiliteit impliceert altijd een uitgebreide verantwoordelijkheid. En ook voor de maatschap is dat niet anders. De wetgever biedt de oprichters van een maatschap alle vrijheid om naar eigen wens hun samenwerkingsverband vorm te geven, maar laat dat wel resulteren in een toegenomen risico. En dat bewijzen ook onderstaande nadelen van de maatschap:
- Vennoten zijn hoofdelijk aansprakelijk voor schulden
- Geen afgescheiden maatschappelijk vermogen
- Maatschap kan niet in rechte optreden
- Problematiek van de onverdeeldheid
- Tanende discretie (inschrijving KBO- en UBO-register).
Boekhouding maatschap
Een maatschap moet een eigen boekhouding voeren. In principe gaat het om een dubbele boekhouding waarbij elke boeking een tegenboeking kent. Indien de totale omzet inclusief meerwaarden, dividenden en interesten de grens van €500.000,- niet overschrijdt, mag de maatschap echter een enkelvoudige boekhouding voeren. Zo’n enkelvoudige boekhouding kennen we ook van de eenmanszaak en is toch een stuk eenvoudiger. Het reduceert de administratieve last dan ook aanzienlijk.
Hiernaast moet de maatschap niet zelf een aangifte in de vennootschapsbelasting doen, maar kan het wel onderhevig zijn aan de BTW-regelgeving. De betaling van de BTW dient te gebeuren op naam van de maatschap. Voor wat de belasting van de winst betreft, dienen de verschillende vennoten dit in hun afzonderlijke aangiften aan te geven. Dit is ook het geval indien de winst niet effectief wordt uitgekeerd. Fiscaal is dat dus niet altijd de interessantste weg.
Indien administratie niet jouw pakkie-an is, kan je de boekhouding van een maatschap aan een boekhouder overlaten. Echter mag je ook zelf de boekhouding doen. Het is dan wel belangrijk dat je kiest voor een boekhoudprogramma dat ook voor de maatschap geschikt is. Ga ook na of je een enkelvoudige of dubbele boekhouding moet voeren en zorg er in het eerste geval voor dat het boekhoudprogramma een eenvoudige omschakeling toestaat. Indien de inkomsten uiteindelijk groeien, kan het immers niet de bedoeling zijn dat je op zoek moet gaan naar een nieuw boekhoudprogramma. Bekijk daarom ons uitgebreid overzicht met boekhoudprogramma’s en vind een geschikt boekhoudprogramma voor jouw maatschap.
