Voor veel ondernemers is de jaarrekening iets waar enkel de boekhouder zich om moet bekommeren. Toch is het ook voor hen interessant om te weten hoe ze zo’n jaarrekening moeten lezen. Gebruik je een boekhoudprogramma? Ook dan schakel je vaak beter een accountant in en geldt hetzelfde. Hier lees je meer over de jaarrekening en de inhoud ervan.
Wat is een jaarrekening?
Een jaarrekening is het financieel verslag van een onderneming. Het wordt op het einde van het boekjaar gemaakt en biedt een samenvatting van de prestaties, de ontwikkeling en de financiële gezondheid van het bedrijf. De jaarrekening bestaat daarbij steeds uit vier onderdelen: de balans, de resultatenrekening, toelichtingen en de sociale balans.
De balans
De balans is een momentopname van de activa en passiva van een onderneming. Het geeft de situatie weer op de laatste dag van het boekjaar, waardoor het al snel een vertekend beeld geeft. De dag erop kunnen er immers opnieuw inkomende of uitgaande facturen zijn die de situatie opnieuw grondig wijzigen.
De resultatenrekening
De resultatenrekening biedt een breder inzicht in de onderneming omdat het een duidelijk inzicht biedt in de inkomsten en uitgaven die gedurende een volledig boekjaar werden gemaakt. Waar een balans een foto is, is een resultatenrekening dus de film van het voorbije boekjaar.
De toelichting
De toelichting helpt de cijfers die in de resultatenrekening zijn opgenomen, te verklaren. De toelichting zal bijvoorbeeld de gehanteerde waarderingsregels verduidelijken.
De sociale balans
De sociale balans ten slotte geeft informatie over de evolutie en de samenstelling van het personeelsbestand tijdens het boekjaar. De sociale balans is daarbij opnieuw in vier delen onderverdeeld:
- Staat van tewerkgesteld personeel: aantal werknemers met een opsplitsing per beroepscategorie, geslacht en type arbeidsovereenkomst;
- Tabel van personeelsverloop tijdens het boekjaar: informatie over nieuwe en uitgetreden personeelsleden, met een opsplitsing naar aard overeenkomst, studieniveau en geslacht. Ook de reden van vertrek is opgenomen in de tabel van personeelsverloop tijdens het boekjaar;
- Staat van het gebruik van maatregelen ter bevordering van de tewerkstelling tijdens het boekjaar;
- Inlichtingen over de gevolgde opleidingen: informatie met betrekking tot de opleidingen die tijdens het boekjaar werden gevolgd, hoeveel werknemers de opleiding volgden, gedurende hoeveel uren de opleiding werd gevolgd en wat de kosten van die opleidingen waren.
Wie moet een jaarrekening neerleggen?
Bij lang niet elke rechtsvorm is het automatisch verplicht om een jaarrekening neer te leggen. Belgische vennootschappen in de vorm van een nv, Comm.v., bv, cv en esv zijn daar automatisch toe verplicht. Ook voor de vof en de cvoa geldt dat. Voor eenmanszaken en vennootschappen met een onbeperkte aansprakelijkheid geldt die verplichting niet, tenzij ze bepaalde grenzen overschrijden (balanstotaal, omzet en/of personeelsbestand). Hierop gelden dan weer talloze uitzonderingen, bijvoorbeeld voor ziekenhuizen en landbouwvennootschappen.
Ook Belgische verenigingen en stichtingen, zoals de vzw en de stichting van openbaar nut, moeten een jaarrekening opmaken. Afhankelijk van de balanstotaal, de omzet en het personeelsbestand moeten zij die jaarrekening neerleggen bij de griffie van de ondernemingsrechtbank of bij de NBB.
Jaarrekeningen publiek toegankelijk
In België is het altijd mogelijk om neergelegde (geconsolideerde) jaarrekeningen die sinds 1992 werden neergelegd via de Consulttoepassing van de NBB te raadplegen. Ook een offline aflevering van kopieën is onder een aantal voorwaarden mogelijk. Op Europees niveau speelt België met een dergelijke mate van transparantie een enorme voortrekkersrol, daar die transparantie in veel Europese landen niet verplicht is.
Vanuit Europees wetgevend oogpunt lijken de regels van de andere Europese landen het overigens te halen, aangezien Europa al langer streeft naar een eengemaakte jaarrekening voor alle landen en een administratieve vereenvoudiging. Dat zou onder andere impliceren dat veel Belgische vennootschappen ineens vrijgesteld worden van hun publicatieplicht.
Ten slotte ook nog dit: sommige vennootschappen trachten via allerhande constructies alsnog te ontsnappen aan hun publicatieverplichtingen. Naar het voorbeeld van het Nederlandse bedrijf Blokker, dat speciaal daarvoor elke twee jaar een nieuwe holdingvennootschap opricht en de houdstermaatschappij voor de publicatietermijn liquideert, worden dergelijke constructies ook bij ons wel eens de Blokker-constructie genoemd.
